Karadeniz bölgesinde ıspanakla karışarak birçok insana zehirlenmelere neden olan güzelavrat otu, hem riskli hem de faydalı özellikleriyle ön plana çıkıyor.
Bu bitki, yanlışlıkla tüketildiğinde ciddi zehirlenmelere yol açabiliyor, ancak tıp alanında göz hastalıklarından mide problemlerine kadar birçok rahatsızlığın tedavisinde kullanılabiliyor.
Dikkatlice ayırt edilmesi ve kontrol edilmesi gereken bu bitki, ıspanak ile karışma riski nedeniyle büyük bir dikkat gerektiriyor.
ISPANAKLA AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Uzmanlar, bu bitkinin dikkat çekici ayırt edici özelliklerine vurgu yapıyor:
Ispanak, bu bitki ve benzerleriyle kolayca karışabiliyor. Güzelavrat otu, nemli orman altlarında yetişen otsu veya yarı çalımsı bir bitki olup, 2 metreye kadar boylanabiliyor. Dallı bir gövdeye sahip; yaprakları ise kısa saplı, oval veya eliptik şekilde ve yumuşak bir dokuya sahip. Yaprak eni 10 cm, boyu ise 30 cm’ye kadar uzanabiliyor. Diğer benzer bitkiler genellikle Güney ve Batı Anadolu’da, tarihi kalıntıların çevresinde yetişiyor. Yapraklar, bitkinin tabanında rozet biçiminde düzenlenmiştir. Her iki bitki de çeşitli alkaloidler içermekte ve yanlışlıkla tüketildiğinde zehirlenmelere sebep olabilmektedir.
KONTROLLERE TARLADA BAŞLANMALI
Ispanak, Türkiye’nin birçok bölgesinde yetişen bir sebzedir. Bitki boyu 40-80 cm arasında değişiklik gösterir. Yaprakları 2-30 cm uzunluğunda ve 1-15 cm genişliğinde olabilir. Yaprak şekillerine göre yuvarlağa yakın oval, uçları sivri olan çeşitler veya farklı dilimlenme özellikleri olan ve düz ya da kabarcıklı yüzeye sahip ıspanak türleri bulunur.
Zehirli bitkilerin yaprakları genellikle ıspanağa göre daha ince olduğu için, karışma riski önlenmek amacıyla üretim aşamasında detaylı bir kontrol gerçekleştirilmesi önemlidir.
İLK BEYAZLIK: GÖRME BOZUKLUĞU
Bu bitkinin içerdiği zehirli maddelerin dozajı son derece kritik. Tedavi edici özellikleri olmasına rağmen, yanlış dozda kullanımı ya da aşırı tüketimi ölüme kadar gidebilen ciddi zehirlenmelere yol açabilir.
Zehirlenme belirtilerinin arasında en belirgin olanı ani gelişen görme bozukluğu ve gözbebeği genişlemesidir.
Ayrıca, kuru ve kızarık deri, halüsinasyonlar, ajitasyon, ateşin yükselmesi, havale, bilinç değişiklikleri, bayılma, göğüs ağrısı, istemsiz hareketler ve titreme gibi diğer belirtiler de görülmektedir. Zehirlenmeler koma, solunum güçlüğü ve ölüme kadar ilerleyebilir. Bu gibi durumlarda, zehirlenmeye yol açan bitkinin hastaneye götürülmesi doğru tanı için önemli bir katkı sağlar.
İSTANBUL’DA GEÇEN YILLARDA ZEHİRLENME OLAYLARI YAŞANDI
Son yıllarda İstanbul’da ıspanakla karışan yabancı otlar nedeniyle zehirlenme vakaları meydana gelmişti. İstanbul’da 44, Tekirdağ’da ise 22 kişi ‘ıspanak vakaları’ sebebiyle hastaneye başvurmuştu. İl Tarım Müdürlüğü, konu ile ilgili şu açıklamayı yapmıştı:
“İl Müdürlüğümüze, İstanbul Halk Sağlığı Müdürlüğü tarafından 02.11.2019 tarihinde ıspanak tüketiminin ardından zehirlenme ihbarında bulunulmuştur. Zehirlenme şüphesiyle sağlık kuruluşlarına başvuranların satın aldıkları ürünlerin bulunduğu satış noktalarından, taze ıspanak ve evlerden pişirilmiş ıspanak yemeği örnekleri alınmıştır. Alınan numunelerde yapılan ileri analizlerde, ıspanak içerisinde yoğun miktarda atropin ve scopalamin tespit edilmiştir.”
KAYNAK
Zerrin Turan, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojisi bölümünü tamamlayarak süt ürünleri üretim süreçlerinin iyileştirilmesi üzerine uzmanlaştı. Mezuniyet sonrasında Ankara’daki çeşitli süt fabrikalarında kalite kontrol uzmanı olarak çalıştı ve ürün kalitesini artırmaya yönelik projelere liderlik etti. Zerrin, ileride süt teknolojisi alanında daha ileri düzeyde araştırmalar yapmayı ve akademik kariyerine devam etmeyi planlıyor.
